Kleurtheorie, wetenschappelijk benaderd

Naar aanleiding van Muisje's kleurhandleiding (die heel goed is, maar kleurtheorie leidt onder kunstenaars nu eenmaal altijd tot discussie) zal ik hier wat informatie plaatsen over de werking van licht en onze waarneming.

Ik zal om te beginnen antwoord geven op de vraag wat licht eigenlijk is. Licht is een vorm van straling, vergelijkbaar met röntgenstraling en radiogolven. Je ziet dit ook in de afbeelding hieronder.

Het menselijk oog neemt kleuren waar via de zogenaamde "kegeltjes". Dat zijn lichtgevoelige cellen in het netvlies. Er zijn drie verschillende types, die gewoonlijk worden aangeduid als rood, groen en blauw.

Zoals je ziet aan de grafiek hierboven, reageren de drie verschillende types elk op een bepaald deel of delen van het zichtbare spectrum (ik heb deze grafiek zelf even getekend als voorbeeld, dus misschien heeft hij niet precies de juiste vorm, maar het zal er niet ver naast zitten).

Let vooral op de volgende zaken:
1) De rode kegeltjes zijn actief aan beide kanten van het spectrum.
2) Onze waarneming is vooral actief binnen de lagere golflengtes van het zichtbare spectrum.

Uit het hierboven genoemde punt 1 volgt dat wij het spectrum, dat eigenlijk lineair is, waarnemen als een cyclisch verloop.

Uit punt 2 volgt dat we niet veel kleurverschil kunnen waarnemen in het gebied tussen geel en rood. Sterker nog, oranje wordt op dezelfde manier waargenomen als geel (activiteit van zowel de rode als de groene kegeltjes). Het onderscheid tussen geel en oranje wordt dan ook niet zozeer bepaald door onze ogen, maar door de hersenen.

Onze kleurwaarneming is eigenlijk heel beperkt. We kunnen bijvoorbeeld geen verschil zien tussen geel licht, en een mengsel van groen en rood licht.

Deze beperking maakt kleurmenging mogelijk. De monitor van je computer maakt bijvoorbeeld enkel gebruik van rood, groen en blauw licht om alle kleuren te kunnen tonen die de mens kan waarnemen.

Voor een kreeft, wiens oog wel tien verschillende soorten kegeltjes bevat, ziet het er waarschijnlijk nogal belachelijk uit.

Er zijn verschillende manieren om kleuren te mengen.

Additief mengen wil zeggen dat je mengt door verschillende kleuren licht samen te voegen.

Bij subtractief mengen wordt het aanwezige licht juist deels geblokkeerd.

Het additieve kleurmodel staat bekend als RGB (Red, Green, Blue).

Het subtractieve kleurmodel heet CMY (Cyan, Magenta, Yellow). Dit model is de basis voor het CMYK model, dat gebruikt wordt voor drukwerk.

CMYK staat voor Cyan, Magenta, Yellow, Keytone. Die laatste is zwart. De toevoeging van zwarte inkt is nodig omdat het subtractieve kleurmodel in de praktijk niet goed uitvoerbaar is.

In de voorgaande afbeeldingen herken je waarschijnlijk al de bekende kleurencirkel die in elke school wel aan de muur hangt in het tekenlokaal.

Er is waarschijnlijk echter ook een verschil te zien tussen de kleurencirkel die volgt uit de RGB en CMY modellen, en de kleurencirkel in de klas.

Inderdaad, de primaire kleuren zijn verschillend. Maar dat wil niet zeggen dat een van beide systemen fout is.

De klassieke kleurencirkel bevat geen helder cyaan en geen helder magenta.

De andere twee kleurencirkels zijn ook niet bevredigend, want zoals eerder gezegd vinden onze hersenen het gebied tussen rood en geel belangrijk genoeg om het als een aparte kleur te benoemen: oranje. En oranje komt nauwelijks voor in de mathematische kleurencirkels!

De vraag die rijst is natuurlijk: maar wat moet ik hier eigenlijk allemaal mee?

Wel, kennis van de kleurencirkel(s) is een handig hulpmiddel bij het werken met kleur. Niet alleen om te weten hoe je kleuren moet mengen, maar ook om te weten welke kleuren toe te passen zijn in een goede compositie.

De kleurencirkel is daarbij geen wetmatigheid, maar slechts een richtlijn. Je hoeft de kleurencirkel ook niet bij de hand te hebben om goed met kleur te leren omgaan. Het is alleen wel goed om de verlopen en contrasten die kleuren met elkaar vormen wel eens op een rijtje te hebben zien staan.

Ik heb maar even de vrijheid genomen om je post aan te passen, anders is het verband wel heel erg ver te zoeken.

hmm, daar vreesde ik al voor

Duh, die mensen mengen dus alleen met verf. RGB werkt met licht en als ze een beetje natuurkunde gehad hebben op school, horen ze dat te weten. Niet dat ik die mensen voor dom wil uitmaken, maar je gaat ook geen peren bij appels optellen.

jij zit duidelijk ni in mijn klas  :grijns2:

Ik dacht dat het Belgische onderwijs beter was dan het Nederlandse...

ik denk dat ik eerder appels bij peren optel dan dat ik alle kleurenschema's door elkaar haal. maar ja ik klop dan ook niet helemaal 

ik dacht ook da het belgische beter was . Normaal gezien ook wel, maar deze lerares is verwarrend. Die wisselt termen om als ze uitleg geeft enzo. 't Zal niet aan het systeem liggen, maar aan de leerkracht zelf denk ik. Ik prijs me gelukkig dat ik het gekregen had voor dit jaar of ik had ook verward geweest.

Bedankt voor je toevoeging. Ik heb het aangepast.

ik dacht dat het key-colour was.
veel verschil is da in ieder geval ni he